Ticari Araç Sürücülerinin Alması Zorunlu Olan ‘Psikoteknik Belgesi’ Nedir, Nasıl Alınır?

Ülkemizde her gün sürücü hatası kaynaklı sayısız kaza oluyor ve bunların bir kısmı maalesef can kaybı ile sonuçlanıyor. Bu durum akıllara ‘Acaba sadece ehliyet almak iyi bir sürücü olmak için yeterli mi?’ sorusunu sık sık getiriyor. Yetkililer de bu soruyu sormuş olacaklar ki bir süredir ticari araç sürücüleri için ehliyet yeterli değil, aynı zamanda sürücülerin psikoteknik belgesi sahibi olması gerekiyor.

Adından da anlaşılacağı üzere psikoteknik belgesi, psikolojik bir durum değerlendirme raporudur. Ortalama bir saat süren bir test sonunda başarılı olan kişilere verilen bu belge olmadan trafiğe çıkıldığı takdirde cezai yaptırım vardır. Psikoteknik belgesi almak için girilen testte sürücünün ruhsal ve fiziksel olarak trafiğe çıkmaya uygun olup olmadığı psikolog eşliğinde değerlendiriliyor.

İlk kez duyanlar için kısaca anlatalım: Psikoteknik belgesi nedir?

Halk arasında psikoteknik belgesi olarak bilinen Psikoteknik Muayene ve Değerlendirme Raporu, İçişleri Bakanlığı Genelgesi ile ticari araç sürücülerinin sahip olması zorunlu olan bir belgedir. 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren tüm ticari araç sürücülerinin psikoteknik belgesi sahibi olması zorunlu hâle getirilmiştir. Söz konusu belgeye sahip olmayan ticari araç sürücülerine cezai işlem uygulanır.

Psikoteknik belgesi alması zorunlu olan sürücüler:

• Taksi sürücüleri
• Kamyon sürücüleri
• Tır sürücüleri
• Öğrenci servisi sürücüleri
• Otobüs sürücüleri
• Personel taşıması yapan sürücüler
• Minibüs, dolmuş sürücüleri
• Diğer ticari araç sürücüleri

Psikoteknik belgesi nasıl alınır?

Psikoteknik belgesi almak isteyen ticari araç sürücüleri, bulundukları ilin İl Sağlık Müdürlüğü tarafından yetkilendirilen merkezlerden randevu alarak Psikoteknik Muayene ve Değerlendirme Raporu için ortalama bir saat süren bir dizi teste katılabilirler. Test sonunda başarılı olan sürücüler, psikoteknik belgesi almaya hak kazanır. Eğer sürücü testi başarılı olarak tamamlayamadıysa 1 ay içinde İl Sağlık Müdürlüğüne itiraz edebilir.

İl Sağlık Müdürlüğü tarafından yetkilendirilen kurumdaki testi başarılı bir şekilde geçen sürücü daha sonra bir devlet hastanesinde ya da özel hastanede psikiyatri uzmanına muayene olur. Uzman tarafından da onaylanan belge son olarak İl Sağlık Müdürlüğü tarafından onaylanır ve artık sürücü psikoteknik belgesine sahip olmuş olur.  

Psikoteknik belgesi ücreti ne kadar?

Psikoteknik Muayene ve Değerlendirme Raporu yani psikoteknik belgesi alma ücreti her yıl İl Sağlık Müdürlüğü tarafından bir taban fiyat üzerinden açıklanır. Psikoteknik belgesi için 2023 yılında ödenmesi gereken ücret 750 TL olarak belirlenmiştir. Ancak başvurduğunuz kuruma göre fiyat değişikliği olabilir. 

Psikoteknik testlerinde ne ölçümü yapılıyor?

İl Sağlık Müdürlüğü tarafından yetkilendirilen kuruma psikoteknik belgesi almak için gittiğiniz zaman size 12 test yapılıyor. Ortalama bir saat süren bu testlerde sürücünün görsel algısı, görsel belleği, el ve ayak koordinasyonu, psikomotor becerileri, refleksleri, dikkati ve çevresel görüşü ölçülüyor. Test boyunca sürücüye bir psikolog eşlik ediyor. 

Psikoteknik belgesi almak için gerekli evraklar:

• Ehliyetin aslı ve fotokopisi
• Nüfus cüzdanı aslı ve fotokopis
• Ehliyet iadesi için yapılacaksa ceza tutanağının aslı ve fotokopisi

Psikoteknik belgesi için gerekli evraklar bu şekilde. Bunların yanı sıra bir de fotoğraf isteniyor ancak pek çok kurum gerekli fotoğrafı o an dijital olarak çekiyor. İşimi sağlama alayım derseniz son 6 ay içinde çekilmiş bir vesikalık fotoğrafınızı da yanınıza alabilirsiniz. 

Her 5 yılda bir psikoteknik belgenizi yenilemeniz gerekiyor:

Psikoteknik belgesi ehliyet gibi bir kez alıp ömür boyu sahip olacağınız bir belge değil, her 5 yılda bir yenilenmesi gerekiyor. Yenileme işlemi için tıpkı ilk sefer alımda olduğu gibi İl Sağlık Müdürlüğü tarafından yetkilendirilen kuruma giderek gerekli testlere katılmanız gerekiyor. Yenileme işlemi için ödeyeceğiniz ücret, o yıl İl Sağlık Müdürlüğü tarafından belirlenecektir. 

Psikoteknik belgesi olmayanlara cezai işlem uygulanır:

Psikoteknik belgesi sahibi olması zorunlu tutulan ticari araç sürücüleri bu belgeye sahip olmadan trafiği çıkarlarsa ya da sahip oldukları belgenin geçerlilik süresi olan 5 yıl dolduysa 3 bin 584 TL cezai işlem uygulanır. Cezai işlem ücretinde dönemsel değişiklikler olabilir. 

Psikoteknik belgenize e-Devlet üzerinden ulaşabilirsiniz:

• Adım #1: Buradaki bağlantı üzerinden e-Devlet internet sitesini açın.
• Adım #2: e-Devlet hesap bilgilerinizle giriş yapın.
• Adım #3: e-İmzalı Psikoteknik Değerlendirme Raporları Sorgulama sayfasını açın.
• Adım #4: Psikoteknik belgenizi burada görüntüleyebilirsiniz.
• Adım #5: İşlem tamam.

Psikoteknik belgenize e-Devlet üzerinden ulaşmak için yukarıdaki adımları izlemeniz yeterli. Psikoteknik belgenizi matbu olarak yanınızda taşımak zorunda değilsiniz, zaten GBT sorgulaması sırasında da görülüyor. e-Devlet üzerinden alacağınız kopya da gerçek belge olarak kabul edilir. 

Ticari araç sürücülerinin sahip olması zorunlu olan psikoteknik belgesi nedir, nasıl alınır, ücreti ne kadar gibi merak edilen soruları yanıtladık. Psikoteknik belgesi hakkında en güncel bilgileri almak için bulunduğunuz bölgede İl Sağlık Müdürlüğü tarafından yetkilendirilmiş kurumlara ulaşabilirsiniz.